• Święta Barbara
  • Autor nieznany
  • XIX wiek
  • Malarstwo ludowe
  • olej na płótnie
  • 103
  • 68,0 cm x 56,0 cm

Święta Barbara

Autor nieznany, XIX wiek, warsztat żywiecki

Obraz przedstawia św. Barbarę. Z prawej strony kompozycji widnieje wieża, w której święta była uwięziona. Wieża ma trzy okna, symbolizujące Trójcę Świętą. Obraz pochodzi najprawdopodobniej z żywieckiej szkoły malarskiej i jest jednym z piękniejszych przedstawień św. Barbary w polskim XIX wiecznym malarstwie cechowym. Strój żywiecki od dawna wyróżniał się i zachwycał swoją okazałością, bogactwem zdobień tiulowych haftów i różnobarwnością adamaszkowych spódnic. Stroje mieszczek żywieckich uważane były za jedne z najbogatszych i najpiękniejszych. Prezentowana żywiecka św. Barbara ma szyję ozdobioną tiulową kryzą, pięknie haftowaną i ułożoną w kontrafałdy opadające na ramiona. Spod niebieskiej sukni widać ręce przyozdobione tiulowymi i koronkowymi rękawami zakończonymi ozdobnymi bransoletkami. Jak przystało na osobę wysoko urodzoną, szyję świętej zdobią korale, a na głowie ma koronę lub diadem. Zgodnie z żywieckim kanonem kobiecego piękna i szyku, św. Barbara ma starannie upięte długie włosy z długim warkoczem. Całość ubioru uzupełnia zdobny pas oraz broszka na piersiach. Obraz zawiera inne charakterystyczne dla świętej atrybuty: miecz, symbol męczeńskiej śmierci z rąk ojca oraz palmę, symbol życia wiecznego. Święta Barbara w ręce trzyma kielich eucharystyczny wraz z hostią. Korona, kielich eucharystyczny i płaszcz są wypukłe i „grzebykowane”. Całość kompozycji jest u góry zamknięta czerwonymi zasłonami.

Barbara z Nikomedii, była piękną, wykształconą córką zamożnego Dioskura z Heliopolis w Bitynii. Bez wiedzy ojca, pod wpływem filozofa i pisarza Orygenesa z Aleksandrii, Barbara przyjęła chrzest i złożyła ślub czystości. Rozgniewany ojciec zamknął córkę w wieży i próbował zmusić ją do wyrzeczenia się wiary. Barbara była okrutnie męczona: biczowana, przypalana ogniem, okaleczana ostrymi narzędziami i pędzona nago przez miasto w końcu została ścięta mieczem przez własnego ojca w okolicy 305 roku. Św. Barbara była bardzo popularna. Wymieniano ją wśród czternastu Świętych Wspomożycieli lub Orędowników. Św. Barbara to patronka dobrej śmierci, czczona szczególnie w zawodach narażonych na nagłą śmierć, czyli np. górników. W ludowej tradycji święta Barbara chroniła od burz, piorunów i pożarów.