• Chrystus Salvator Mundi
  • Autor nieznany
  • II połowa XIX wieku
  • Malarstwo ludowe
  • olej na płótnie
  • 68
  • 59,0 cm x 46,5 cm

Chrystus Salvator Mundi

Autor nieznany, II połowa XIX wieku, warsztat małopolski

Wizerunek Chrystusa – Salvatora Mundi. Jest to tradycyjne przedstawienie Jezusa Chrystusa, który w lewej ręce trzyma jabłko królewskie lub glob, zaś prawą ręką błogosławi ludzkość. Obraz jest przykładem twórczej ludowej interpretacji tego motywu. Przede wszystkim zwracają uwagę piękne motywy kwiatowe o charakterze ozdobnym i symbolicznym (powtarzane pąki kwiatu róży). Po bokach Zbawiciela dodano: dwa trójkąty z Okiem Opatrzności Bożej oraz dwie plakiety: IHS i Marya być może zaczerpnięte ze szkaplerzy. Połączenie tych elementów świadczy o ludowej inwencji w interpretacji tego dobrze znanego motywu.

Wizerunek Salvatora Mundi pojawił się w sztuce pod koniec XV wieku w epoce renesansu. Najprawdopodobniej typ ikonograficzny Salvator Mundi powstał w Niderlandach w XV w. Większość badaczy za najstarszą zachowaną do dziś realizację tego tematu w malarstwie uznaje wizerunek Chrystusa z Tryptyku Braque autorstwa Rogiera van der Weydena (ok. 1450, Paryż, Luwr). Salvator Mundi miał ukazywać połączenie boskiej i ludzkiej natury Chrystusa: to Zbawiciel z globem, lecz bez korony, w ujęciu frontalnym, portretowym. Glob już w XV wieku miewał formę albo metalowego jabłka królewskiego albo kryształowej sfery. W okresie renesansu następuje odwrót od dramatycznie ukazanego cierpienia Chrystusa – Męża Boleści. Jego miejsce zajmuje coraz częściej majestatyczny wizerunek władcy świata – Salvator Mundi z łagodnie modelowaną twarzą bez oznak cierpienia.