• Chorągiew procesyjna. Ukrzyżowanie wśród dusz czyśćcowych
  • Autor nieznany
  • XVIII wiek
  • Malarstwo ludowe
  • olej na płótnie
  • 3B
  • 62 cm x 54 cm

Chorągiew procesyjna. Ukrzyżowanie wśród dusz czyśćcowych

Autor nieznany, XVIII wiek, warsztat łemkowski

Obraz był w przeszłości chorągwią procesyjną i prezentuje oryginalne stylistycznie przedstawienie Ukrzyżowania z duszami czyśćcowymi. Ukrzyżowanemu Chrystusowi towarzyszą Matka Boska i św. Jan. Po bokach krzyża namalowane zostały symbole słońca i księżyca. Obraz  pochodzi z obszaru obrządku unickiego na co wskazuje napis na krzyżu (INCI – Jezus Nazarejczyk Car Judei) pisany cyrylicą.

Ikonografia czyśćca rozwijała się na przestrzeni wieków: XIV – XVIII. W większości wypadków kompozycja czyśćca przedstawiana jest dwustrefowo. Partia dolna ukazuje mękę dusz, które są poddawane cierpieniu. Stan ten przedstawiany jest jako morze płomieni, w którym znajdują się symbolizowane przez nagie postacie ludzkie – dusze czyśćcowe. Ogień obrazuje karę, jakiej poddawane są wspomniane dusze. Cechą ognia jest to, że płonąc, nie wydaje żadnego światła, nie rozprasza panujących w piekle lub czyśćcu ciemności. Ciężar win do odpokutowania, ukazywany jest przez symbolikę koloru ciała. Dusze obciążone większą liczbą grzechów mają o wiele ciemniejszą karnację od pozostałych postaci, których ciało jest białe. Górna część obrazu prezentuje czynnik wyzwalający dusze z czyśćca i najczęściej jest to postać Chrystusa ukrzyżowanego, dla podkreślenia zbawczej roli śmierci na krzyżu. Wyjątkową wstawienniczą rolę w przedstawieniach czyśćca odgrywa postać Matki Bożej. Liczne dzieła sztuki ukazują Ją jako Orędowniczkę dusz czyśćcowych, która podaje im różaniec bądź szkaplerz. Orędownikami dusz pokutujących są także zbawieni, a wśród nich wyróżniają się takie osoby jak: św. Franciszek, św. Bonawentura, św. Teresa Wielka, św. Mikołaj z Tolentino. Identyczne stylistycznie „Ukrzyżowanie” znajduje się w Muzeum w Nowym Sączu.