• Chorągiew procesyjna. Matka Boska Passawska
  • Autor nieznany
  • XVIII/XIX wiek
  • Malarstwo ludowe
  • olej na płótnie
  • 101A
  • 50 cm x 33,5 cm

Chorągiew procesyjna. Matka Boska Passawska

Autor nieznany, XVIII/XIX wiek, warsztat łemkowski

Wizerunek Matki Bożej Passawskiej. Obraz jest polską XIX wieczną kopią obrazu z sanktuarium w Passau w Niemczech na granicy z Austrią.

Pierwowzór obrazu Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych zwany Matką Boską Passawską wyszedł spod pędzla niemieckiego malarza Lucasa Cranacha Starszego i obecnie znajduje się w katedrze w Innsbrucku w Austrii. Obraz był tak piękny, że w 1622 roku została wykonana wierna kopia i umieszczona w kaplicy, a następnie w większej katedrze w miejscowości Passau (Passawa) – obecnie w Niemczech. Kult obrazu z Passawy przerósł sławę oryginału. Obecnie Passawa to jedno z najbardziej znanych miejsc pielgrzymkowych w Niemczech i Austrii. Wierni z Austrii i Bawarii nazywają Matkę Bożą Passawską – „Maria Hilf” czyli po niemiecku „matko pomóż”, a charakterystyczne wizerunki „Maria Hilf” są tak popularne w południowych Niemczech i Austrii jak u nas Matka Boska Częstochowska. Do Polski obrazy dotarły przez Dolny Śląsk jednak prawdziwą popularność zyskały od czasów odsieczy wiedeńskiej, rozpowszechniane przez powracające spod Wiednia wojska polskie. Jednym z najbardziej znanych polskich wizerunków Matki Bożej Passawskiej jest rzeźba autorstwa Józefa Bellottiego z 1683 roku i podarowana królowi Sobieskiemu na pamiątkę wiktorii wiedeńskiej. Jest to rzeźbiona figura Matki Boskiej Passawskiej znajdująca się na Krakowskim Przedmieściu niedaleko Placu Zamkowego, drugi po kolumnie Zygmunta najstarszy pomnik w Warszawie.

Popularność bractw wspomożenia wiernych, którego symbolem była cranachowska Madonna, wiązała się z działalnością Towarzystwa Jezusowego oraz z zakonem kapucynów. Jezuici utrzymywali żywe kontakty zarówno z Wiedniem jak i z Innsbruckiem oraz z innymi kolegiami. Pierwsze na ziemiach polskich bractwo Wspomożycielki Chrześcijan zorganizowano przy kościele jezuitów w Lublinie w 1723 r. Kolejnym miejscem gdzie powstało bractwo był Kalisz. W ścisłym związku z lubelskim bractwem Wspomożycielki pozostawało także bractwo w Łucku (obecnie Ukraina) – trzecie na terenie Rzeczypospolitej. To właśnie ośrodki z Lublina i Łucka odpowiadają najprawdopodobniej za popularyzację kultu Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych na południowo wschodnich terenach Rzeczypospolitej i być może stanowiły inspirację dla tej chorągwi. Warto również nadmienić, że wśród XVII i XVIII wiecznych kopii passawskiego obrazu udało się zinwentaryzować jedynie 10 na terenach I Rzeczypospolitej.