• Chorągiew procesyjna. Grupa Ukrzyżowania
  • Autor nieznany
  • XVIII/XIX wiek
  • Malarstwo ludowe
  • olej na płótnie
  • 102A
  • 50 cm x 34,5 cm

Chorągiew procesyjna. Grupa Ukrzyżowania

Autor nieznany, XVIII/XIX wiek, warsztat łemkowski

Obraz był w przeszłości chorągwią procesyjną, stąd jego dwustronny charakter. Drugą jego stronę stanowi wizerunek św. Onufrego. Możemy go zaliczyć do typu ikonograficznego nazywanego Grupa Ukrzyżowania z Matką Boską i św. Janem Ewangelistą. Obraz namalowany jest zgodnie z obrządkiem zachodnim na co wskazuje napis na krzyżu (INRI). Artysta prawdopodobnie nie znając dokładnego tekstu łacińskiego namalował napis „INRJ” zamiast „INRI” (Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum). Zgodnie z kanonem funkcjonującym od XIII wieku, Jezus jest przybity do krzyża przy pomocy trzech gwoździ. Na obrazie zgodnie z przekazem ewangelicznym, śmierci Chrystusa towarzyszy zaćmienie słońca i czarne niebo. Z ran Chrystusa obficie wypływają krople krwi. Przedstawienia z obu stron chorągwi są typowe dla warsztatu cechowego z obszaru Polski południowo wschodniej zarówno pod względem formy jak i techniki malarskiej.

Dodatkowe postacie biblijne w scenie ukrzyżowania pojawiają się w malarstwie dopiero w połowie XIII wieku. Do tej pory pod krzyżem malowana była tylko Matka Boża. Wyróżniamy dwa typy przedstawień Ukrzyżowania. Jedne są bardzo tłumne, gdzie pod krzyżem są żołnierze, konie, wielu zebranych, a wśród nich: Matka, Jan, Magdalena i inne kobiety. W sztuce sakralnej chętnie odwoływano się do ukazywania w scenie ukrzyżowania możnych fundatorów kościołów, książąt czy władców. Na tego rodzaju przedstawieniach malowani są zazwyczaj także obaj łotrzy ukrzyżowani razem z Chrystusem. Późniejszy typ obrazowania Jezusa na krzyżu jest zdecydowanie bardziej ascetyczny. Pod krzyżem znajdują się tylko: Maryja, Jan Ewangelista, czasami dodawana jest postać Marii Magdaleny. Te przedstawienia są o wiele bardziej statyczne. Mniej widowiskowe, ale wywołujące więcej refleksji.